Zabezpieczenie roszczeń z definicji jest zajęciem majątku dłużnika w czasie oczekiwania na prawomocne zakończenie procesu, którego postępowanie zostało wszczęte na drodze sądowej. Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego z dnia 19.07.2019 r. za sprawą ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, ma za zadanie ułatwić przedsiębiorcom dochodzenie należnych im roszczeń. Zabezpieczenie roszczeń w postępowaniu sądowym skutecznie zapobiega wyzbyciu się majątku przez dłużnika w trakcie trwania procesu.
Domniemanie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia
Nowa regulacja z założenia ma ułatwić przedsiębiorcy odzyskanie zadłużenia. Przepis wprowadza domniemanie interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia określonych roszczeń pieniężnych, co w rzeczywistości oznacza spełnienie określonych warunków, aby uzyskać takowe zabezpieczenie. Dotychczas, przedsiębiorca, aby uzyskać zabezpieczenie roszczeń, musiał przedstawić sądowi, że jest w posiadaniu niezaspokojonych roszczeń, ich wysokości oraz z jakiego tytułu powstały (uprawdopodobnienie roszczenia) oraz musiał przedstawić, że brak zabezpieczenia stanowczo uniemożliwi bądź utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób utrudni osiągnięcie celu postępowania o zapłatę (interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia).
Domniemanie interesu prawnego ułatwieniem dla przedsiębiorców
Zgodnie z wprowadzoną nowelizacją art. 7301 ust. 21 Kodeksu postępowania cywilnego „interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uważa się za uprawdopodobniony, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące”.
Oznacza to, że przepisy, które weszły w życie 01.01.2020 r. definiują, że roszczenie musi wynikać z transakcji handlowej, której stronami są przedsiębiorcy, w związku z czym konsumenci nie będą mogli skorzystać z takiego rozwiązania.
Prawo do domniemania istnienia interesu prawnego przysługuje jedynie powodowie, a wniosek można złożyć w pozwie lub w trakcie procesu. Ponadto wartość dochodzonej wierzytelności nie może przekroczyć kwoty 75 tys. złotych, natomiast opóźnienie w zapłacie powinno wynosić nie mniej niż 3 miesiące. W związku z wprowadzeniem domniemania interesu prawnego, nie jest wymagane, aby przedstawić dowody i twierdzenia związane z sytuacją majątkową kontrahenta.
Zalety wynikające z posiadania zabezpieczenia wierzytelności
Postępowanie zabezpieczające ma na celu ochronę przedsiębiorcy przed celowym ukryciem, bądź wyprowadzeniem majątku nieuczciwego kontrahenta na czas trwania procesu. W ten sposób przedsiębiorca występujący w roli wierzyciela zwiększa swoje szanse na szybszą i skuteczną egzekucję zobowiązania. W sytuacji, gdy przez sąd zostanie wydane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, wówczas właściciel firmy może skierować wniosek o postępowanie egzekucyjne do komornika. Komornik jako organ egzekucyjny może zająć m.in. konto bankowe dłużnika. Dodatkowo ustawa narzuca bardzo krótki termin rozpoznania wniosku o zabezpieczenie roszczeń. Co do zasady wniosek powinien być rozpatrzony w terminie tygodnia, od dnia jego wpłynięcia do sądu.
Prawo nie działa wstecz – sprawy wszczęte przed 1 stycznia 2020 roku
Należy również podkreślić, że nowych przepisów nie stosuje się w przypadku postępowań, które rozpoczęły się przed 1 stycznia 2020 r. Przedsiębiorcy, których wnioski o zabezpieczenie roszczeń zostały oddalone na podstawie przepisów obowiązujących przed nowelizacją, powinni rozważyć ponowne złożenie wniosków o zabezpieczenie, ze względu na nowe regulacje prawne.
